‘Vermoed jij dat je kind wordt misbruikt? VRAAG DOOR!’
Door Daphne van Rossum, Telegraaf, Vrouw,19 november 2017
GZ-psycholoog Harriet Hofstede werkt, al 25 jaar, met misbruikte kinderen en jongeren. Maandag, de Internationale Dag van de Rechten van het Kind, komt haar boek Seksueel misbruik, wegkijken of weten hoe het werkt uit. “Als je weet hoe misbruikers werken, dan doorzie je het sneller.”
Je hoop het nooit mee te maken, maar seksueel misbruik komt overal voor. Op school, op de voetbal of hockey, binnen de familie… Volgens Harriet Hofstede is het voor misbruikers essentieel dat hun slachtoffer(s) het geheim houden; zo kunnen ze hun gang blijven gaan. In haar boek laat ze zien hoe plegers van misbruik manipuleren en wat hun werkwijzen zijn.
“Kennis is macht. Ik hoorde van een jongere dat toen hij las hoe misbruikers te werk gaan, alle puzzelstukjes op hun plaats vielen. Jarenlang had hij gedacht dat het aan hem lag. Toen hij snapte hoe hij gemanipuleerd werd, snapte hij ook hoe het hem kon overkomen en kon hij er iets aan doen.”
PRIVÉLES
Door te beschrijven hoe grooming (iemand langzaam beïnvloeden en bewerken zodat vroeger of later seks mogelijk is, red.) werkt kun je je veel beter wapenen, bijvoorbeeld tegen die ‘leuke’ leraar Engels waardoor hij niet steeds een stapje verder gaat.
Harriet: “Diegene die groomt doet dat door het slachtoffer het gevoel te geven dat hij/zij er zelf voor kiest. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Goh, jij bent zo goed. Ik kan jou weleens privéles geven.’ Het slachtoffer heeft dan het gevoel voor deze situatie gekozen te hebben.”
GEZELLIGHEID
“Of iemand wordt huisvriend en groomt de ouders. Of het is een oom of iemand die heel goed ligt binnen de familie. Dan moet je van goeden huize komen, wil je durven aangeven dat er dingen met je worden gedaan die je niet fijn vindt.
Daders zeggen vaak dingen als ‘Je wou het zelf?’ of ‘Jij vond het spannend’. Soms is de jongere in de war daar over, omdat hij/zij wel wat warmte, aandacht en gezelligheid zocht. Maar dus iets anders kreeg.”
VECHTSCHEIDING
“Het zijn ook vaak jongeren die wat eenzaam zijn. Bijvoorbeeld omdat hun ouders veel ruzie maken en in een vechtscheiding zitten, of hard aan het werk zijn omdat ze schulden hebben. Dat maakt een jongere geïsoleerder en kwetsbaarder en een dader pikt dat op via internet of in real life. Die zegt dan ‘Ik snap waar je mee zit’ en gebruikt de situatie om de jongere te groomen. Als je die manier eenmaal herkent, kun je je er beter tegen wapenen.
Als je weet hoe het werkt zul je het sneller doorzien en er niet (meer) intrappen. Het kan helpen te zien hoe ze te werk gaan. Ze brengen het zo dat jij je schuldig voelt, door bijvoorbeeld te zeggen ‘Jij zei geen nee’ of ‘Had je maar geen klein topje moeten dragen’.”
MACHTSVERHOUDING
“Een ander trucje is bijvoorbeeld te doen alsof het hun óók overkomt. Alsof ze er geen schuld aan hebben, dat het aan jou ligt. Of ze gaan het goedpraten, door te vertellen dat zij het ook heel moeilijk hebben. Maar als jij vanbinnen voelt dat je het niet wil, maar ook geen ‘Nee’ durft te zeggen dan begint er al iets fout te gaan.
Vooral relaties met een machtsverhouding kloppen niet. Als een volwassene seks heeft met jouw dochter van 13. Of als iemand coach is, begeleider of leraar; dan is het sowieso fout. Zelfs als jouw dochter smoorverliefd is. Dan is het strafbaar, omdat iemand misbruik maakt van de professionele relatie.”
DOORVRAGEN
Harriet geeft in haar boek ook nog tips hoe je met je kind kan praten als je vermoedens hebt van misbruik: “Heb de wil om te weten wat er aan de hand is en durf door te vragen. Als je kind aangeeft dat het niet meer wil voetballen, zeg dan niet dat je al betaald hebt en dat je wil dat hij doorgaat, maar vraag waarom hij niet meer wil gaan. Natuurlijk hoop je dat het meevalt, maar praat erover en luister vooral. Houd je mening voor je, want voor je het weet versterk je gevoelens van schaamte en schuld.
Ook is het belangrijk je kind te geloven. Schuld en schaamte maken dat slachtoffers niet praten. Drank wordt veel gebruikt als excuustruus, maar zelfs als iemand dronken was, dan nog geeft het niemand recht om te misbruiken.”
TRUCS
Dit zijn volgens Harriet trucs van plegers:
1. Het slachtoffer de schuld geven: ‘Ze wou het zelf.’
2. Het misbruik ontkennen: ‘Het was geen misbruik maar
gewoon seksuele voorlichting.’
3. Doen of de jongere liegt: ‘Je moet dat kind niet geloven.’
4. Geen verantwoordelijkheid nemen: ‘Het overkwam me allemaal.’
5. Het seksueel misbruik goedpraten: ‘Ik wilde haar helpen.’
6. Doen alsof het allemaal niet zo erg is: ‘Het viel allemaal wel mee.’
7. Geheimhouding eisen: ‘Dit is ons geheim, anderen zullen dit niet begrijpen.’
8. Zielig doen: ‘Ik heb zoveel meegemaakt, jij bent voor mij de reden om verder te leven.’
9. Twee gezichten hebben en je zo in de war maken: ‘Het leek zo’n ontzettend aardige man.’
10. Het misbruiken van macht en kracht: ‘Mijn broer is twee keer zo groot als ik.’